Onze columnist Bon Ton geeft zijn mening over de discussie rond de toekomst van RTV Sternet en de lokale journalistiek in Haaksbergen. Maar eerst wat broodnodige uitleg.
Wat speelt er?
De vorige staatssecretaris van mediazaken heeft in nauw overleg met de NLPO (Nederlandse Lokale Publieke Omroep) besloten, dat de lokale omroep ‘op de schop’ moet om een sterke en meer professionele rol bij de diverse omroepen te bereiken, Daarbij is als uitgangspunt gekozen, dat het aantal lokale/streekomroepen terug moet van ca 240 naar circa 80 met een ‘gemiddeld’ werkgebied van 200.000 inwoners.
Waarom vindt de overheid dit nodig?
De lokale omroepen zijn de waakhonden van de democratie, informeren burgers over wat er speelt in hun gemeente of streek, jagen het ‘publieke debat aan’ en brengen lokale cultuur bij de mensen thuis. Maar de beschikbare budgetten (van de gemeenten) zijn niet voldoende om de lokale omroep op het goede professionele niveau te krijgen. Dus is er besloten tot schaalvergroting en financiering door de overheid. En een extra injectie van 16 miljoen ter ondersteuning van de verdere professionalisering van de lokale/streekomroep.
De discussie in Twente
Van meet af aan is de bestaande omroep 1Twente ervan uitgegaan, dat deze organisatie heel Twente zou kunnen bedienen, een werkgebied van 640.000 en een grote spreiding qua betrokken gemeenten en steden.
Tegelijkertijd werken een aantal lokale omroepen zoals in Hof van Twente, Rijssen-Holten en ook RTV Sternet aan alternatieven waarmee ook in de kleinere Twentse gemeenten (zoals Haaksbergen) een onafhankelijke professionele journalistieke redactie blijft bestaan. Dit plan zou eigenlijk behoren te worden ondersteund door de betrokken gemeentebesturen, maar daarvan is nog weinig zichtbaar. Terwijl de belangen groot zijn, zowel voor de bestaande lokale omroepen als voor de gemeenten zelf.
Beslissing
Uiteindelijk ligt de beslissing voor de goedkeuring van een lokale of streekomroep bij het ministerie verantwoordelijk voor mediazaken, geadviseerd door CvdM (Commissariaat voor de Media) en NLPO. Vanzelfsprekend moet de uiteindelijk voor te stellen lokale/streekomroep aan bepaalde eisen voldoen. Deze beslisprocedure is ingezet door de vorige staatssecretaris van mediazaken, er is geen aanleiding om te veronderstellen, dat de nieuwe regering ingrijpende wijzigingen doorvoert.
Column: Ook in Haaksbergen kunnen ze dat goed: recht praten wat krom is
Wie deze column van mij, Bon Ton, goed wil snappen zou eerst iets moeten weten van de ontwikkelingen in de komende jaren binnen omroepland. Het lokale omroepland om precies te zijn. Daarvoor is het handig om voorgaande tekst even door te nemen. Doe dat eerst even en ‘geniet’ daarna van het onderstaande filmpje, waarin een niet onbelangrijk lid van het college van B&W een hoogstaand staaltje van ‘gemaskeerd praten’ ten beste geeft. Hij wil namelijk eigenlijk niet zeggen wat de mening van het college is op vragen van raadsleden, doet alsof alles nog open staat en wil vooral niet zeggen wat het college eigenlijk al lang besloten heeft. Ik dacht, dat de vaardigheid ‘om de feiten heen praten’ eigenlijk exclusief behoort tot het jargon van het gemiddelde tweede kamer lid, maar deze vaardigheid blijkt op een ongekend hoog niveau te staan in het kleine Haaksbergen.
Verzoek (motie) van de gemeenteraad
Het gaat om een verzoek in de vorm van een motie van de gehele gemeenteraad om RTV Sternet structureel jaarlijks een bedrag van € 25.000 toe te kennen ten behoeve van professionele journalistieke inzet. Een verzoek van eind 2023, waar geen echt antwoord op kwam. Vanuit het college werd er omheen gedraaid, verwezen naar toekomstige besluitvorming in verband van de reorganisatie van de lokale omroepen, geen budgettaire ruimte etc. etc. Er werd ruimhartig geciteerd uit het ‘grote smoezenboek’.
De gemeenteraadsleden werden het zat en verdiepten zich nog eens in de wensen van RTV Sternet. En de mogelijkheid, dat de lokale omroep, los van de journalistieke taak ook diensten zou kunnen verlenen bij de voorlichtingsactiviteiten van de gemeente: inspraakacties, raadplegingen etc. De gezamenlijke raad stelde er nog eens vragen over, die aan de orde kwamen in de vergadering van 23 oktober.
En toen kwam het antwoord van het college, door de burgemeester. Die, zonder autocue, maar wel van papier, met kennelijke overtuiging voorlas wat uit het collegeoverleg en ambtelijk beraad naar voren gekomen en in wollige taal opgeschreven was. Nee, er is geen centimeter ruimte in het budget, geld uitgeven zonder dekking doen we niet en er zal eerst duidelijkheid moeten komen over de toekomstige organisatie van de lokale omroep, Om het zo maar te zeggen: De lokale omroep van Haaksbergen zou ook heel goed bij 1Twente ondergebracht kunnen gaan worden. En het gaat ook om professionalisering. Om maar een voorbeeld te noemen: RTV Sternet mist bijvoorbeeld de vaardigheid om met drone-opnames om te gaan, daar heb je echte professionals voor nodig. De talloze filmpjes, die deze omroep al met een drone gemaakt heeft, zijn blijkbaar aan het college voorbij gevlogen.
Zendmachtiging verlengen in 2025
De burgemeester praat eromheen, blijkt overigens niet eens te weten, dat uiterlijk 26 oktober gereageerd moet worden naar het Commissariaat voor de Media, waarbij duidelijk gemaakt moet worden wat de criteria zijn, die de gemeente wil hanteren bij het verlengen van de zendmachtiging in 2025 (vooruitlopend op de nieuwe organisatie in 2027). De toekenning van deze zendmachtiging staat los van de beslissingen over de toekomstige organisatie van een streekomroep in Twente en van de vraag of er een afzonderlijke professionele journalistieke organisatie voor Haaksbergen blijft bestaan. Maar natuurlijk meldt 1Twente zich alvast aan als zendgemachtigde.
Kortom: er is geen enkele visie bij het lokale bestuur op de toekomst van de lokale omroep voor Haaksbergen. Men vaart mee met de kennelijke trend, maar wil dat niet bevestigen. Terwijl het belang enorm groot is: het gaat om lokale nieuwsvoorziening, die bewoners rechtstreeks interesseert. En het scheelt nogal of je dat nieuws maakt voor 650.000 inwoners of voor 25.000. Grotendeels met vrijwilligers overigens, maar altijd op professioneel journalistiek niveau. Niet alleen nieuwsvoorziening, maar ook journalistieke duiding van de lokale politiek.
Goede media zijn ook het geweten van de politiek. Dat geldt voor papieren media, maar ook voor lokale omroepen. Misschien wil het gemeentebestuur zo’n geweten van de politiek liever op grotere afstand. Want als RTV Sternet op moet gaan in een volledig Twentse omroep, zeg dan maar dag tegen al die gemotiveerde medewerkers. Die willen niet vanuit Enschede bestuurd worden.
Lees voor meer achtergrondinformatie het artikel ‘Twenteraad discussieert over toekomst lokale omroepen‘
Lees alle collumns van Bon Ton
Bon Ton
Een productie van RTV Sternet