Over de zoutwinning in De Hoeve is het laatste woord nog niet gesproken.
In de commissie Ruimte werd gesproken over het voorstel van het college om in te stemmen ‘met een verklaring van geen bedenkingen’ (VvgB) die uiteindelijk de zoutwinning in Sint Isidorushoeve mogelijk moet maken. De raadsfracties hadden veel bedenkingen en ook diverse insprekers waren tegen.
Bevlogen insprekers
De zoutwinning in De Hoeve is in 2010 in gang gezet en heeft in 2020 een herstart gemaakt. Mevrouw Abbing vroeg zich af waarom er toen niet opnieuw gekeken is naar de planologische geschiktheid, omdat er sinds 2010 veel gebeurd is. De N18 is aangelegd, er is sprake van zonneparken, er zijn landgoederen gerealiseerd en industrieterrein Stepelo is van de grond gekomen. ‘Wij voelen ons alleen gelaten door de lokale en landelijke overheid.’ Bovendien blijkt nu dat de gemeenteraad invloed kan uitoefenen op de plannen. Terwijl de raad is voorgehouden dat ‘de plannen in beton gegoten’ waren. ‘Er is niet geluisterd naar de bewoners. Burgerparticipatie is een schijnvertoning!’ En Nobian brengt nu het argument ‘energietransitie’ in door te beweren dat de lege cavernes in de toekomst gebruikt kunnen worden voor de opslag van waterstof. ‘Explosieve stoffen opslaan in een bewoond gebied!’ Op basis van de MER wordt geëist dat schade aan gebouwen, infrastructuur en nadelige effecten op het milieu wordt voorkomen. ‘En voorkomen is beter dan genezen.’ ‘Raadsleden jullie zijn gekozen om op te komen voor onze belangen, wij hebben jullie gekozen om onze belangen te behartigen.’
Ook de heer Epi Winkelhuis hield een vlammend betoog tegen het afgeven van de VvgB. Hij betoogde dat de raad een besluit moet nemen over de ruimtelijke en planologische inpassing van de zoutwinning in het buitengebied. Maar de voorwaarden die in het voorstel worden genoemd hebben niet te maken met de ruimtelijke ordening, maar met de negatieve effecten van de zoutwinning. Het moet gaan over de invloed op de veiligheid, de gezondheid van de bewoners en zaken als geur, stank, geluids- en lichthinder, uitstoot van CO2 en stikstof. Het zou kunnen gaan over minimale afstanden tot woningen en bebouwing en de afmetingen en uiterlijk van boorterreinen en planschade. De heer Winkelhuis hield de raadsleden voor dat het weigeren om een VvgB af te geven ‘niet overruled kan worden door EZK. Maar dat EZK geen omgevingsvergunning voor de booractiviteiten kan afgeven.’ Het niet afgeven van de verklaring moet dus gebaseerd zijn op de juiste argumenten. Winkelhuis betoogde dat de argumenten gebaseerd moeten zijn op ‘te veel, te groot en te lang.’ Te veel cavernes met een omvang van 13 hectare, een te groot aantal cubieke meters (1 miljoen met de mogelijkheid tot uitbreiden naar 2,5 miljoen). En tot slot te lang, namelijk 30 tot 50 jaar overlast.
Het boren naar zout maakt volgens Winkelhuis van het buitengebied een industrieterrein. ‘Het wordt het afvoerputje van Haaksbergen.’ Het zorgt voor extra stikstof uitstoot, terwijl de agrariërs worden gedwongen in te krimpen en de huidige bedrijven worden op slot gezet. Zoutboren zorgt voor overlast voor de bewoners. ‘Het buitengebied is niet geschikt voor grootschalige industrie en bedrijven.’ De aanleg verstoort het landschap en geeft schade aan flora en fauna. Nobian haalt zout uit de grond voor eigen gewin, ‘maar Haaksbergen zit de komend 30 tot 50 jaar met de ‘pruttel’. En ontvangt hiervoor slecht een aalmoes!’ Winkelhuis stelt dat er angst gezaaid wordt door te suggereren dat Nobian met een schadeclaim zal komen bij het niet afgeven van de VvgB. Maar ‘Nobian spreekt van een ondernemersrisico.’ Ook vraagt Winkelhuis zich af of de gemeente Haaksbergen zich wel heeft ingedekt tegen de gevolgen van planschade, die in de miljoenen kan lopen. ‘Zoutwinnen in bewoond gebied is achterhaald en niet meer van deze tijd. Denk na en doe het juiste voor de bewoners van deze mooie gemeente,’ was zijn oproep.
Ook de Commissie houdt twijfels
Na de insprekers was het de beurt aan de raadsleden om hun mening te geven over het voorstel om in te stemmen met de VvgB.
Frans Winkelhuis (CDA) gaf aan dat er bij mijnbouw altijd risico is en dat na afloop van het proces Haaksbergen met de gaten achterblijft. Geen vergunning betekent geen risico en geen gaten. Ook vroeg hij zich af welke invloed het voortdurend uitstellen van de Omgevingswet heeft op de plannen.
Freek Ebeling (VVD) wilde weten of het boren naar zout de uitbreidingsplannen van de gemeente beïnvloedt. De voorwaarden in de aanvraag zijn gebaseerd op de nieuwe omgevingswet, Maar zijn die voorwaarden ook rechtsgeldig onder de nog geldende wet? Ebeling betoogt dat zoutwinning bodemdaling veroorzaakt en bodemdaling veroorzaakt verlaging van de waterstand. En de verlaagde waterstand is verantwoordelijk voor bomensterfte. Het jaar 2018 is daar een goed voorbeeld van. Vallen behoud en het onderhoud van bossen onder de zorg bij het in stand houden van de fysieke leefomgeving.
Gea Costeris (DAP) gaf aan dat de bewoners druk op de leefomgeving ervaren. Een druk die in een rapport van Royal Haskoning wordt ontkend. Ook constateerde zij dat er geen kettingbeding is opgenomen waarin wordt vastgelegd dat, als Nobian door een andere partij wordt overgenomen, ook de huidige afspraken en voorwaarden worden overgenomen. Wat zijn de gevolgen en de reactie van EZK en Nobian als de raad de VvgB verwerpt? Ook kwam Costeris terug op een jaar eerder door DAP gedaan voorstel om het huidige bestemmingsplan te wijzigen.
Gerben ten Asbroek (NH) wilde van het college weten of er enig zicht is op een eventuele claim die Nobian zou kunnen indienen bij afwijzen van de VvgB. En is er zicht op eventuele planschadeclaims als de VvgB wel wordt aangenomen?
Gert Jan Vonkeman (D66) noemt de voorgestelde zouthuisjes ‘kleine industrieterreintjes in het buitengebied’ met verharding en omheining. Kan het ook anders zodat de impact op het landschap en de omgeving minder is? In het bestemmingsplan uit 2013 zijn zaken met betrekking tot de zoutwinning vastgelegd, welke rechten kan Nobian hieraan ontlenen?
Deniz Yüksel (PvdA) wilde weten of overwogen is om geen VvgB af te geven. En welke garanties zijn er als Nobian wordt overgenomen? Wat zijn de risico’s van een rechtszaak als de VvgB niet wordt afgegeven?
Wethouder Scholten wil instemmen met de VvgB
Wethouder Jan-Herman Scholten gaf een brede reactie waarin veel aspecten van hetgeen de raadsleden hebben ingebracht werd meegenomen. De technische vragen werden beantwoorden door een ambtenaar.
Wethouder Scholten betoogde dat de zorgen van het college zijn verwoord in de voorwaarden. Het college denkt dat zoutwinning onder die voorwaarden zou kunnen plaatsvinden. Maar zoutwinning kan alleen als het veilig gebeurt. De zoutwinning moet plaatsvinden met voldoende waarborgen voor veiligheid voor de fysiek leefomgeving bij de productie en de nazorg.
Er moet echter nog een winningsplan worden opgesteld in verband met de veiligheid onder de grond. Maar dat kan alleen als is vastgesteld dat er geen ruimtelijke bezwaren zijn. Wethouder Scholten is van mening dat de onrust is ontstaan door de uitspraak van de staatssecretaris om na gebruik waterstof op te slaan in de zoutputten. Op de achtergrond spelen de gas-problemen in Groningen en de verzakte huizen aan kanaal Almelo-De Haandrik een rol. Pas als de veiligheid voldoende geborgd is komt de uitwerking van zaken als leefklimaat, schadeafhandeling, compensatiefondsen, nulmetingen, en omgekeerde bewijslast aan de orde.
Het college stelt voor om in te stemmen met de VvgB om te voorkomen dat Haaksbergen stuurloos aan de kant komt te staan. Want bij afwijzing volgen er rechtszaken waarop de gemeente dan geen invloed heeft. De stuurloosheid ontstaat als het weigeren van de VvgB is gebaseerd op onvoldoende zwaarwegende ruimtelijke argumenten.
Daar tegenover staat dat dit het moment is om afspraken te maken met EZK en Nobian. ‘Als op enig moment blijkt dat zoutwinning niet veilig kan dan zullen we alles uit de kast halen om het proces te stoppen!’ betoogde Scholten.
Het zal duidelijk zijn dat over de zoutwinning in De Hoeve het laatste woord nog niet is gesproken is. De raadsleden twijfelen en hebben nog te veel bedenkingen om in te stemmen met de VvgB. Maar op woensdag 26 oktober moet de knoop worden doorgehakt. Al was er aan het eind van de bespreking van dit onderwerp nog wel de vraag of alle vragen voor die datum beantwoord zouden kunnen worden.
Meer over politiek in Haaksbergen
Volg het nieuws uit Haaksbergen
Tekst: Bernie Wiegman
Een productie van RTV Sternet