RTV Sternet produceert in samenwerking met de Historische Kring Haaksbergen onder de noemer ‘Het Verhaal van Haaksbergen’ een serie over de geschiedenis van Haaksbergen. Deze keer is het onderwerp: Scholtenhagen
Geschenk voor de bevolking
Aan de zuidwestkant van het dorp ligt park Scholtenhagen. In de afgelopen 100 jaar is hier een hele reeks accommodaties en voorzieningen gebundeld. Er zijn sportcomplexen, een tropisch zwembad, kinderboerderij, speelheuvel, recreatievijver, camping, schietbaan, skate- en schaatsbaan en er is een muziekkoepel. IVN, imkervereniging, scouting en Haaksbergse revue hebben in dit park hun onderkomen. Er liggen wandel- en fietspaden en op de historische plaats van de boerderij is restaurant-zalencentrum ’t Hagen gevestigd. De geschiedenis van het landgoed gaat terug tot 1284.
Volgens een oorkonde van 25 juni 1284 heeft de priester Henricus van Hornekamp uit de opbrengst van het huis Thon Hagen in het kerspel Huckesberge een bedrag van 7 solidi geschonken voor het lezen van missen voor het zielenheil van hem en zijn ouders. Hij deed deze schenking aan de broeders van de Commanderij van de Johannieter Orde te Steinfurt. Dat was een ridderorde die Het Hagen met alle toebehoren en omliggende gronden in hetzelfde jaar had gekocht van ridder Baldewinus II, heer van Steinfurt. Deze liet de verkoop in 1285 vastleggen in een oorkonde. Hieruit blijkt dat Het Hagen een horig erf was, waarvan de bewoners waren gebonden aan de grond die zij bebouwden. Het Hagen is hierdoor zeker veel ouder dan 1284. In een oorkonde van 16 september 1527 komen we de eerste met naam genoemde bewoners tegen: Hendrik Schulten ten Hagen, zijn vrouw Johanna Eijsink en hun zonen Johan en Hendrik.
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog ontkwam ook Het Hagen niet aan de invallen van de Spaanse en Staatse troepen. Toen de bebouwing in 1601 weer werd hervat, lag het erf er nog voor het grootste deel woest bij. In 1692 werd de toenmalige bewoner Jan ten Hagen failliet verklaard, waardoor hij het bouwrecht verloor. Dat werd overgenomen door zijn oom Adam Vijfhuis uit Deventer, waarmee dit bouwrecht voor de familie behouden bleef. Door de financiële opbloei konden de bewoners van Het Hagen op 9 juli 1777 de rechten op het erf aankopen. Erfopvolgster is in 1798 Hermiena ten Hagen, die trouwde met Jan Derk Harbers en na diens overlijden met Egbertus Groothold. Uit beide huwelijken werd een zoon geboren. In de Franse tijd werden de bewoners eigenaar van het erf.
Willem Hendrik Jordaan. Hermiena’s zonen Gerhardus Harbers en Berend Jan Groothold verkochten op 11 mei 1837 Het Hagen aan Jan Derk ter Haar, inclusief twee huurdersplaatsen: Op den Dijk en Hagen Wönner. Op 30 april 1886 is Het Hagen verkocht aan de Haaksbergse textielfabrikant Willem Hendrik Jordaan (1828-1902), waarbij ook de huurdersplaatsen De Boschplaats en In den Tuten horen. De Ter Haars bleven alleen eigenaar van Op den Dijk (waar thans het Herdenkingspark is). Willem Hendrik Jordaan was ongehuwd en kinderloos. Bij zijn overlijden op 10 april 1902 liet hij Het Hagen met alle bebouwingen en 61 ha grond na aan een stichting die hij in zijn testament in het leven had geroepen. Midden in het park staat een borstbeeld van de schenker Willem Hendrik Jordaan. Het gemeentebestuur kende hem in 2002 postuum de Erepenning toe, als eerbetoon voor de niet te evenaren dienst die hij aan de Haaksbergse gemeenschap heeft bewezen.
Na 1902 kwam er horeca op erve Het Hagen en in 1920 werd hier het eerste officiële voetbalveld aangelegd. Toen in de jaren na de Tweede Wereldoorlog Haaksbergen begon te groeien, kwamen er meer sportaccommodaties. (Zie venster 47). Voor het beheer van het park is in 1972 de Stichting Groot Scholtenhagen opgericht. De boerderij verkeerde toen al niet meer in beste staat. Vier jaar later stortte die zelfs gedeeltelijk in. Na een renovatie en een flinke uitbreiding kwam hier in 1982 restaurant/zalencentrum ’t Hagen.
Haaksbergen vierde in 1988 dat het dorp 800 jaar bestond. In het Scholtenhagen zijn toen veel festiviteiten georganiseerd. Twee jaar later viel er weer iets te vieren, met de komst van zwemparadijs De Wilder. Een ander hoogtepunt was het Europees Schutterstreffen in 1996. Bij het 100-jarig bestaan in 2002 presenteerde de Stichting Groot Scholtenhagen een jubileumboek.
Bron:
‘In het verleden ligt het heden. Een eeuw Stichting (Groot) Scholtenhagen’ door T. Brummelhuis, C. Waijerdink-Mentink en E. Ooink.
Kijk hier voor alle afleveringen van het Verhaal van Haaksbergen
Verteller: Wim Oltwater
Interview en montage: Constance van Wolferen
Eindredactie: Michel van der Voort
Een productie van RTV Sternet
Het project ‘Het verhaal van Haaksbergen’ is mede mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel
Met dank aan de Historische Kring Haaksbergen