Nobian en de Stichting Laat Haaksbergen Niet Zakken stonden maandag 22 juli 2024 tegenover elkaar bij de rechtbank in Zwolle.
De rechtbank is door LHNZ (voorheen Laat De Hoeve Niet Zakken, maar nu ‘gewoon’ LHNZ) gevraagd zich te buigen over de voorbereidende werkzaamheden die zoutwinner Nobian in Haaksbergen wil beginnen. De stichting wil die start voorkomen en bereiken, dat de werkzaamheden onmiddellijk gestaakt worden.
Het boren kan nog niet beginnen. Want behalve dat de leidingen er nog niet liggen, zijn ook de vergunningen nog niet volledig op orde, want daar heeft de Stichting immers formeel bezwaar tegen aangetekend. LHNZ wil, dat het bezwaarproces eerst afgerond wordt. In de rechtbank weet een medewerker van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) te vertellen dat de vergunningen dit najaar rond zijn. Iets wat de rechter moeilijk kan geloven, die verwijst naar mogelijke zienswijzen en bezwaren, die zijn ingediend.
Doorrekenen
Het ministerie stelt de ambitieuze verwachting daarop direct bij. ‘Even doorrekenen’, zegt de medewerker terwijl hij op zijn handen telt en naar het plafond staart. ‘Dan verwacht ik eind dit jaar of begin 2025.’ En begin volgend jaar is precies het moment dat het benodigde leidingwerk voor de zoutwinning in de grond moet liggen. Keurig op elkaar afgestemd. Voorwaarde is dat de voorbereidende werkzaamheden dan wel deze periode moeten beginnen.
Verscherpt toezicht
Nobian, voorheen Nouryon en daarvoor AkzoNobel, wint al decennia zout in Twente. Het bedrijf werd in 2016 onder verscherpt toezicht geplaatst omdat het bedrijf de risico’s op lekkages van onder meer diesel en pekel niet onder controle had. Nu wil de zoutwinner de werkzaamheden verplaatsen naar Haaksbergen, omdat de huidige locaties rondom Hengelo leegraken en er in Haaksbergen grote hoeveelheden te winnen zijn.
Onomkeerbare schade
Er komt nog een bodemprocedure, maar om te voorkomen dat tot die tijd Nobian door kan gaan met de werkzaamheden is om een soort voorlopige uitspraak gevraagd. Daarbij moet wel het spoedeisend belang worden aangetoond. Een van de verweren is dat er onomkeerbare schade wordt aangericht. Zoals door de kap van bomen. Tijdens de zitting blijkt echter dat dit geen onderdeel uitmaakt van de vergunningen.
Melding bij provincie
‘Er is geen vergunning voor nodig’, stelt de aanwezige ministeriemedewerker. ‘Er is een melding gedaan bij de provincie en die heeft het geaccepteerd.’ Iets wat er bij de stichting niet ingaat. ‘Als die bomen weg zijn is dat toch onomkeerbare schade?’, stelt een bezwaarmaker. Schade of niet, er is blijkbaar geen vergunning voor de kap in dat gebied nodig.
Ook vindt de stichting dat het aanleggen van leidingen tot een situatie leidt die niet meer terug te brengen is naar de oude, mocht tijdens de bodemprocedure bij de rechtbank blijken dat de boorlocaties moeten worden aangepast. ‘Dat leidingnetwerk kan moeiteloos worden weggehaald, mocht dat nodig zijn. Dat gebeurt ook als de winning klaar is’, stelt een van de twee advocaten van Nobian daar tegenover. Nobian is zogenoemd ’toegevoegde partij’, want de formele ’tegenstander’ van LHNZ is de Minister van Economische Zaken, die immers verantwoordelijk is voor het afgeven van de twee vergunningen: een omgevingsvergunning en een winningsvergunning. Twee leden van de stichting die in de rechtbank het woord voeren, schudden hun hoofd bij het aanhoren van de uitspraak.
Vergunning specificeren
In maart gaf het ministerie van EZK vergunningen af voor de boringen, daar zijn inmiddels tien beroepen tegen ingediend. Onder meer door ‘Laat Haaksbergen niet zakken’ en de provincie Overijssel. De provincie stelt dat de vergunningen te veel ruimte bieden aan de zoutwinner. Zo zou het aantal boorlocaties en de locaties in de vergunningen moeten worden vastgelegd. Volgens de provincie kan Nobian met de huidige vergunningen een onbeperkt aantal boorputten slaan op willekeurige plekken. De provincie heeft dus geen bezwaar tegen het boren naar zout, maar is van mening, dat de tekst van de vergunning de ruimte biedt om zonder afzonderlijke toestemming op meer dan 8 locaties te gaan boren en wil dat voorkomen. De ‘belangen’ van LHNZ en provincie zijn dus niet identiek.
Gesprek afgewezen
Nobian vertelt in de rechtszaal, dat er een poging is gedaan om voor de zitting tot een gesprek met LHNZ te komen. ‘Daar hebben wij geen reactie op gekregen. Wij moesten uit de media vernemen dat Laat Haaksbergen niet Zakken er niet op in wilde gaan’, licht de advocaat toe.
De Haaksbergenaren veren op als het ter sprake komt. ‘Al twee jaar lang willen wij in gesprek met Nobian en pas twee weken voor deze zitting wil zij dat ook ineens? Dat is veel te laat en te moeilijk voor ons om op in te spelen. We waren al te druk met de voorbereidingen op deze zitting.’
Het geeft helder weer hoe de verhoudingen tussen Nobian en de Haaksbergenaren zijn. Want de verwijten gaan over en weer. Bij Laat Haaksbergen niet Zakken zit vooral de pijn in het feit dat Nobian hen lang niet als volwaardige gesprekspartner heeft gezien. ‘Wij zijn altijd door jullie weggezet als een klein clubje mensen. Wij vertegenwoordigen negentig procent van de bewoners van het gebied.’
De advocaat van Nobian pareert dat door uit te leggen welke tegemoetkomingen Nobian heeft gedaan. Zo is het aantal boorlocaties van 36 naar 8 teruggebracht en hebben buurtbewoners inspraak gehad bij het uiterlijk van de zouthuizen. ‘Daar houdt de participatie dan wel bij op’, reageert de stichting venijnig.
Spoed?
De rechter besluit het kissebissen te smoren, maar blijft toch vissen naar het spoedeisende belang. Dat lijkt hij niet direct te kunnen vinden. ‘De vraag is wel waarom het niet langer kan wachten en er een voorlopige uitspraak moet volgen.’ Daar buigt de rechtbank zich deze dagen over. Uiterlijk 1 augustus volgt de uitspraak in dit kort geding.
Dit artikel is grotendeels gebaseerd op een recente publicatie van RTV Oost. Van deze publicatie hebben wij met toestemming gebruik gemaakt.
Zie ook het interview dat RTV Sternet eerder had met LHNZ:
https://haaksbergeninbeeld.nl/video-lhnz-epi-winkelhuis-en-ludwig-ten-broeke-vol-energie-tegen-de-zoutwinning/
Zie ook het interview dat RTV Sternet eerder had met directieleden van Nobian:
https://haaksbergeninbeeld.nl/nobian-directie-begrijpt-alle-wantrouwen-niet/
Volg het nieuws uit Haaksbergen
Tekst: Ton van Rijswijk
Eindredactie: Michel van der Voort
Een productie van RTV Sternet
met dank aan RTV Oost